De shows zijn weer bezig, als vanouds. Maar we zouden toch alles anders doen na Covid? Wat is de stand van zaken?
Door: Bregje Lampe | Nieuwsbrief verstuurd op donderdag 29 september 2022
Vandaag (29-20-2022) zijn in Parijs shows te zien van Shang Xia, Veronique Leroy, Gauchere, Schiaparelli, Litkovska, Chloé, Uma Wang, Paula Canovas Del Vas, Ludovic de Saint Sernin, Nanuska, Rick Owens, Off-White en Isabel Marant. Dertien shows op één dag. Paris Fashion Week duurt negen dagen en wordt voorafgegaan door modeweken in New York, Londen en Milaan. Reken maar uit.
Sinds ik niet meer voor de krant schrijf, ben ik niet meer live aanwezig; ik werk nu op AMFI met studenten en collega’s aan de toekomst van mode. Maar intussen loopt mijn instagramfeed vol met foto’s van meer en minder geweldige collecties en opzichtig geklede celebrities (die laat ik buiten beschouwing). Ik noem er drie:
Peter Do (14-09-2022, New York). De Vietnamese ontwerper die in new York studeerde geldt als ‘a thing’: hij maakt classic tailoring cool met slim in elkaar gezette kledingstukken die soms meerdere functies hebben. (Dit is de link naar een fraai interview met Do in The Cut). Leuk om te weten: de getalenteerde Nederlandse stylist Sonny Groo, die dertien jaar geleden nog met de nek werd aangekeken door de gevestigde orde in Nederland, was betrokken bij de show.
In deze reportage uit 2009 gaf hij al aan dat hij en Jean-Paul Paula over tien jaar nog steeds in de mode zouden zitten. En hij heeft gelijk gekregen. Paula hangt ook allang niet meer de jassen op in de Sugarfactory; hij maakt zich als stylist hard voor meer diversiteit is bijvoorbeeld de man achter de veelbesproken zilveren outfit van Duran Lantink, die Sylvana Simons op Prinsjesdag droeg.
Bottega Veneta (22-09-2022, Milaan). Met goed gesneden en peperdure casual chic bedient Matthieu Blazy de werkende vrouw die bij Céline kocht toen Phoebe Philo het daar nog voor het zeggen had. Hoewel zijn werk meer lijkt op dat van Thomas Maier (van 2001 tot 2018 creative director van Bottega) dan dat van Daniel Lee (van 2018 tot 2021 creative director), in die zin dat het prachtig maar niet spraakmakend is, is hij een van de favorieten van Financial Times verslaggever Jo Ellison. Ellison, ook adjunct van de weekendbijlage How to Spend It, is wat stijl betreft een rolmodel voor haar lezers, dus die investeren ook vast graag in zijn werk.
Ik ben intussen vooral benieuwd wat zijn voorganger Daniel Lee gaat doen; hij heeft het ingeslapen modemerk twee jaar geleden weer op de kaart gezet, had in februari 2021 het lef om de complete instagramaccount van Bottega te wissen en vertrok zes maanden later nogal onverwacht. Gisteren werd bekend dat Lee creative director van Burberry wordt.
Dries Van Noten (28-09-2022, Parijs). Hier kan ik kort over zijn: Van Noten is al een persoonlijke favoriet sinds mijn moeder me meenam naar zijn winkel in Antwerpen, ver voordat ik als verslaggever zijn shows bezocht en de kans kreeg om hem te interviewen. Hij maakt steengoede kleding die jarenlang meegaat, heeft een geweldig gevoel voor kleur, print en pasvorm, is trots is op het feit dat hij drie generaties bedient, verkoopt in de winkel wat op de catwalk te zien is, et cetera.
Ook gisteren liet hij een show vol potentiële lievelingskleren zien. Wat begon met veel zwart, eindigde in een kleurrijke parade met verschillende (bloemen)prints. Zonder dat het hysterisch werd en met precies de juiste nonchalance. Tip: de samplesale die twee keer per jaar in Antwerpen wordt georganiseerd en waar oude collecties (niet alleen in sample sizes) met korting worden verkocht.
Enfin, genoeg over de shows. Ik bleef hangen bij de volgende zin in de nieuwsbrief van NYT-verslaggever Vanessa Friedman waarin ze onder meer schrijft over het gebrek aan diversiteit in leeftijd en lichaamstype van modellen – jong en dun is nog steeds de norm – en wat een gemiste kans dat is. ‘You’d think more designers would figure it out. We’ll see how things develop as the season progresses, but in this respect, as in a lot of the clothes on the catwalk, fashion seems to be getting stuck in the past.’
En nu?
De vraag is: in hoeverre ís fashion stuck in the past? Valt de modewereld niet al te makkelijk terug in de wereldwijde carrousel van modeshows? Na Covid zou toch alles anders worden? Hoe houdbaar is de huidige situatie? Als het om mode gaat, heb ik momenteel meer vragen dan antwoorden. (Heb jij antwoorden? Ik hoor ze graag).
Een ding weet ik wel: er is geen show die zoveel aandacht gaat genereren als de laatste move van Patagonia, dat twee weken geleden bekend maakte dat het bedrijf wordt opgedeeld en overgedragen aan een stichting en een non-profitorganisatie. Oprichter Yvon Chouinard wil zo een voorbeeld te stellen en ruimte maken voor ‘een nieuwe vorm van kapitalisme* die niet eindigt met een paar rijke mensen en een heleboel arme mensen’. Het outdoormerk was voorpaginanieuws.
En dat is typerend voor de mode anno nu. Want terwijl mijn instragramfeed volloopt met gelikte plaatjes van nieuwe kleren, zijn veel innovatieve start-ups juist bezig met de vraag hoe ze geld verdienen zónder weer een nieuwe (fysieke) collectie de wereld in te slingeren. Ze willen bijdragen aan wat in jargon de transitie van een lineair naar een circulair systeem wordt genoemd.
Neem Otrium, dat merken van hun overtollige voorraad afhelpt (door het met flinke kortingen op een fancy website aan te bieden) en data levert die bedrijven inzicht geeft in hun overproductie. Head of Sustainability Marlot Kiveron werkt in stilte aan alternatieve businessmodellen zodat Otrium óók bestaansrecht heeft in een tijd dat er geen sprake meer is van overtollige voorraden. (Vraag: gaat het ooit lukken om de overproductie te elimineren en wat betekent dat dan voor de prijs van een kledingstuk?)
Of het United Repair Centre, dat kleding repareert (zie ook Modelogica #22) en merken daarvoor enthousiasmeert door hen aan te moedigen reparatie niet enkel als een kostenpost maar ook als een waardevolle vorm van contact met de consument te zien. CEO Thami Schweichler is in stilte bezig om dit soort centra in meerdere Europese steden te openen.
Of Stitch, waar Anne-Christine Polet technologie inzet om – onder meer – de productieprocessen beter in te richten, het aantal samples te verminderen en de creativiteit te verhogen. (Vraag: wat betekent technologische vooruitgang voor de werkgelegenheid en het milieu?).
Of de buy-back service van Responsible, die het makkelijk maakt om kleding die je niet meer draagt terug te verkopen aan het merk. (Leuk om te weten: het Amsterdamse Your Majesty is verantwoordelijk voor de branding van de tech start-up die al is omarmd door invloedrijke merken als Raeburn en Noah).
Nu maar hopen dat de CEO’s en de CFO’s in de boardrooms van beursgenoteerde merken, die gewend zijn om designers onder druk te zetten om nog meer kleren en nog meer accessoires te presenteren, zich ook eens buigen over de vraag hoe zij zich tot Chouinard verhouden en hoe ze kunnen bijdragen aan systemische verandering in de mode. Want de grote vernieuwingen van nu zitten niet enkel in een nieuw dictaat.
* Wil je weten waar het kapitalisme geworteld is? Sheila Sitalsing beschrijft het aan de hand van een bonnetje uit 1606, van Pieter Hermansz, stadsbode te Enkhuizen, dat intussen geldt als ’s werelds oudste aandeel. Zij legt (in een fraaie serie van de Volkskrant over ons koloniale verleden) helder uit hoe het bonnetje van Hermansz het fundament vormt van het winstbejag van veel grote bedrijven én dat het de kwestie symboliseert die nog altijd knelt: ‘de belegger financiert activiteiten zonder dat hij goed zicht heeft op (of zicht wil hebben op misschien) de effecten van die activiteiten.’
En dan nog even dit:
- Ga kijken naar het werk van de 88-jarige Sheila Hicks in galerie EenWerk in Amsterdam. “Textiel is zacht, buigzaam en flexibel – net als het menselijk lichaam…. We realiseren het ons niet altijd, maar textiel is de moedersleutel tot ons bestaan.”
- Het is de mode blockbuster van dit najaar, maar de tentoonstellingen van conservator Madelief Hohé en Maarten Spruyt zijn altijd de moeite waard. Dus op naar het Kunstmuseum in Den Haag. Balenciaga, meesterlijk zwart is te zien tot en met 05-03-2023.
- Tip: ga zo snel mogelijk naar Den Haag. Want tot en met 30-10-2022 is ook het werk van de Duitse kunstenaar Wiebke Siem (1954, Kiel) in het Kunstmuseum te zien. Zij begon ooit als modeontwerper, maar haar werk werd in modekringen niet echt gewaardeerd. Intussen geldt ze als een gevierd kunstenaar die er met haar installaties in slaagt om de ondergeschikte rol van de vrouw ter discussie te stellen.
- Lees dit interview van Nathalie Wouters met de Nederlandse modefotograaf Carlijn Jacobs en haar vriend Imruh Asha dat een paar weken geleden in het modenummer van NRC magazine stond. “Ik vind het heel moeilijk om iets te maken waar ik niet achter sta, ook al is het voor een commerciële opdracht die ik nooit aan iemands ga laten zien,” aldus Jacobs. Hear hear.
- Lees ook dit artikel over de 72-jarige modeontwerper Eileen Fisher in NYT. Fisher besloot al in 2006 om haar werknemers mede-eigenaar te maken – ver voordat steward ownership trending topic was. In 2009 begon ze met het verkopen van tweedehands kleding onder de naam Renew. Ze is met haar aanpak ook een voorbeeld geweest voor een nieuwe generatie. “When I was going through growing pains with Bode, I visited Eileen and her team,” zegt Emily Bode in het interview. “Her dedication to retail, slow growth, staying privately owned, and of course creating an unconventional but succesful business model surrounding reuse and sustainability has undeniably shaped my strategy and achievements of my business.” (Het Nederlandse equivalent van Fisher zouden Joline Jolink en Monique van Heist kunnen zijn).
- Tenslotte een tip via de werkgever. Het onderzoekscentrum van de Faculteit FDMCI (AMFI is daar onderdeel van) organiseert op 29 en 30 september een conferentie over breien en textiel: Knit-a-verse. De Amsterdamse breikoning Borre Akkersdijk, die de manier waarop textiel wordt gemaakt radicaal wil veranderen, is er ook.